Bize Ulaşın
Miras paylaşımında yaşanan anlaşmazlıklar sırasında en çok merak edilen konulardan biri de “mirasta tenkis davası nedir?” sorusudur. Tenkis davası; miras bırakanın, saklı paylı mirasçıların yasal haklarını zedeleyecek şekilde yaptığı bağış veya diğer tasarruf işlemlerine karşı açılan bir davadır. Bu davanın amacı, saklı payı ihlal eden işlemlerin yasal sınırlara çekilmesini sağlamak ve mirasçının hakkını korumaktır. Başka bir ifadeyle, miras bırakanın yaptığı aşırı tasarruflar, tenkis davası ile geçersiz kılınarak miras adaletinin sağlanması hedeflenir.
Mirasta Tenkis Davasında Harç
Tenkis davasında ödenecek harç miktarı, miras kalan malın veya taşınmazın değerine göre değişkenlik gösterir. Dava açılmadan önce, genellikle bir avukat aracılığıyla bu değer üzerinden harç hesaplaması yapılır. Aynı şekilde, dava sürecinde ortaya çıkabilecek diğer yargılama giderleri de malın değeri ve davanın seyrine göre artabilir ya da azalabilir.
Dikkate alınması gereken bir diğer önemli husus ise, tenkis davasının genellikle uzun sürebilmesidir. Bu tür davalar, mahkemenin iş yüküne ve dosyanın içeriğine bağlı olarak iki ila üç yıl gibi bir zaman dilimine yayılabilir. Davanın süresi uzadıkça, doğal olarak yapılacak masraflar da artabilir. Ayrıca, dava giderleri müvekkil tarafından karşılanmak zorundadır; avukatların bu konuda bir ödeme sorumluluğu bulunmaz. Bu durum, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu ile açıkça düzenlenmiş ve güvence altına alınmıştır.
Mirasta Tenkis Davasında Zamanaşımı
Miras hukukunda açılan tenkis davaları için öngörülen zamanaşımı süresi 10 yıldır. Bu süre, miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren işlemeye başlar. Eğer bu süre içinde dava açılmazsa, ilgili kişi artık doğrudan tenkis davası açma hakkını kaybeder. Ancak bu durumda, kişinin “defi” yoluna başvurması mümkündür.
Defi yöntemi, dava açmak yerine, kendisine yöneltilen bir talebe karşı itiraz hakkını kullanmak anlamına gelir. Yani, zamanında tenkis davası açmayan mirasçı, kendisine karşı açılan bir davada miras payının ihlal edildiğini ileri sürerek hakkını savunabilir. Bu yol, zamanaşımına uğrayan ancak hakkından tamamen feragat etmeyen kişiler için hukuki bir koruma mekanizmasıdır.
Mirasta Tenkis Davasında Görevli Mahkeme
Her dava türünün hangi mahkemede görüleceği, yasal düzenlemelerle belirlenmiştir. Tenkis davası açısından yetkili ve görevli mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesidir. Sürecin sağlıklı ilerlemesi adına, avukatınız gerekli belgeleri temin ettikten sonra belirlenen yasal süre içinde bu mahkemeye başvurarak davayı resmen başlatır. Bu aşamada delillerin eksiksiz hazırlanması ve başvurunun doğru usulle yapılması, davanın seyri açısından oldukça önemlidir.
Mirasta Tenkis Davasında Miras Bırakanın Tasarruf Oranı
Miras hukukunda saklı pay, miras bırakanın belirli mirasçılar üzerinde sınırlı tasarruf hakkı bulunan, yasal miras payının korunan kısmını ifade eder. Muris (miras bırakan), bu saklı pay üzerinde dilediği gibi tasarruf edemez. Saklı pay sahibi olan mirasçının bu hakkı, kanunla güvence altına alınmıştır ve hangi şart altında olursa olsun ortadan kaldırılamaz. Saklı pay, yasal miras payının belirli oranı üzerinden hesaplanır.
Altsoy yani çocuklar ve torunlar için bu oran, yasal miras hakkının yarısıdır. Örneğin; murisin iki çocuğu varsa ve tüm malvarlığını eşine bırakmışsa, çocukların saklı payları yine de korunur. Normalde her çocuğun dörtte bir miras hakkı vardır; bu payın yarısı yani sekizde biri saklı pay olarak kalır ve bu payın devredilmesi mümkün değildir.
Anne ve babaya düşen saklı pay oranı ise, onların yasal miras payının dörtte biri kadardır. Öte yandan, sağ kalan eşin saklı payı, mirasın hangi zümrede kaldığına göre değişkenlik gösterir. Eş, altsoy ile birlikte mirasçıysa, saklı payı yasal miras payının tamamıdır. Anne ve babanın mirasçı olduğu durumdaysa (yani 2. zümre mirasçılarla birlikte), yine yasal miras payının tamamı saklı pay sayılır. Üçüncü zümreye gelindiğinde, bu oran daha da genişleyebilir.
Sonuç olarak, saklı pay oranları, mirasçının konumuna ve diğer mirasçılarla olan ilişkisine göre değişir. Ancak temel kural, saklı paya hiçbir şekilde dokunulamayacağı ve bu payın mirasçı lehine korunacağıdır.
Mirasta Tenkis Davasını Kimler Açabilir?
Tenkis davası açma hakkı, yalnızca saklı pay sahibi mirasçılara tanınmıştır. Bu kapsamda, sadece miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları), anne ve babası ile sağ kalan eşi bu davayı açabilir. Saklı pay hakkı bulunmayan diğer mirasçılar veya üçüncü kişiler tenkis davası açamaz. Bu nedenle, dava hakkı sadece belirli kişilere özgülenmiştir ve kanunda sayılan bu mirasçılarla sınırlıdır.
Mirasta Tenkis Davası Kime Karşı Açılabilir?
Miras hukukunda tenkis davası, temel olarak saklı pay sahibi mirasçıların veya istisnai durumlarda bu kişilere alacaklı olanların, miras bırakanın saklı payı aşan tasarruflarının geçersiz sayılmasını talep ettikleri bir dava türüdür. Bu dava ile amaçlanan, miras bırakanın saklı paylara müdahale eden işlemlerinin yasal sınırlar içine çekilmesidir. Tenkis davası yalnızca miras bırakanın vefatı sonrasında açılabilir; kişi hayattayken bu davanın açılması mümkün değildir.
Mirasta Tenkis Davası Ne Zaman Açılmalıdır?
Miras hukuku kapsamında tenkis davası açmanın belirli bir zamanaşımı süresi bulunur. Bu süre, Türk Medeni Kanunu’nun 571. maddesi uyarınca düzenlenmiştir. Buna göre, saklı payı zedelenen mirasçı, bu durumu öğrendiği tarihten itibaren bir yıl içinde tenkis davası açmalıdır. Ancak her halükarda, vasiyetnamenin açıldığı tarihten ya da tasarruf işleminin gerçekleştiği günden itibaren on yıl geçmesiyle dava açma hakkı sona erer. Bu nedenle, hem öğrenme süresi hem de azami süre dikkatle takip edilmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Mirasta Tenkis Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Tenkis davasının açılabilmesi için öncelikle miras bırakanın vefat etmiş olması gerekir. Bu dava, muris hayattayken açılamaz. Tenkis davası, genellikle miras bırakanın, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını zedeleyecek şekilde malvarlığını başkalarına devretmesi ya da vasiyetnameyle saklı payları ihlal etmesi durumunda gündeme gelir. Bu tür durumlarda, saklı payı ihlal edilen mirasçılar, hakkaniyetin sağlanması adına mahkemeye başvurarak tenkis davası açabilir.
Mirasta Tenkis Davası Sonucu Ne Olur?
Tenkis davası sonucunda verilecek karar, somut olayın özelliklerine göre farklılık gösterebilir. Ancak hangi sonuca varılırsa varılsın, mahkemenin vereceği kararın hukuki anlamda yeni bir durum yaratacağı açıktır. Bu dava, açıldığı andan itibaren miras paylaşımına dair bağlayıcı etkiler doğurur. Ayrıca, miras bırakanın vefatına kadar geçen süreçte gerçekleşen birçok işlem ve tasarruf da yargılamanın seyri üzerinde etkili olabilir.
Mirasta Tenkis Davası Nasıl Sonuçlanır?
Miras bırakanın saklı pay hakkı bulunan asıl mirasçıları ve yakınları, diğer mirasçılarının haklarını ihlal eden tasarruflara karşı tenkis davası açabilirler. Bu dava, mirasçıların haklarının korunması amacıyla, mevcut paylaştırma kararlarının iptal edilmesini ve yeni bir düzenleme yapılmasını talep eder. Miras bırakanın vefatından sonra açılabilen bu dava, mirasçıların saklı pay haklarının adil bir şekilde yeniden dağıtılmasını sağlar. Yargıtay, bu talepleri inceleyerek karar verir.
Tenkis davası, aslında belirsiz alacak davası olarak da nitelendirilebilir, çünkü dava açıldığında elde edilecek alacağın tam tutarı ve içeriği kesin olarak belirlenmiş değildir. Mahkeme, davanın sürecinde, mirasçıların hakları ve mevcut deliller ışığında, mal paylaşımını uygun şekilde düzenler.
SONUÇ
Mirasta tenkis davası ile ilgili tüm detaylar yukarıda kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır. Dava sürecinde hangi koşullar altında açılabileceği, tarafların yerine getirmesi gereken şartlar, davanın başından sonuna kadar izlenecek adımlar ve sürecin nasıl işleyeceği gibi merak edilen sorulara yanıtlar verilmiştir. Bu sorulara titizlikle yapılan açıklamalarla, miras bırakan kişi ve mirasçılar açısından tüm belirsizlikler net bir şekilde ortadan kaldırılmıştır.
Ücretli danışmanlık veya avukatlık hizmeti almak için Giyici Hukuk Bürosu ile iletişim kurabilirsiniz.
Avukat Gökhan GİYİCİ
GİYİCİ HUKUK & DANIŞMANLIK BÜROSU